Artxiboetan
lan egitean, gehienetan,dokumentuen edukiari erreparatzen diegu;
gutxitan berriz dokumentuaren egiturari edo ezaugarri fisikoei. Baina
begiek ez dute letra artean dantza egiten bakarrik, irudiak ere gogoko
izan ohi dituzte eta oraingoan Getariako Alkatetza zigiluetan egin dute
geldialdia.

1849ko
urriaren 7ko udal akta batean irakur daiteke nola, garai hartan,
Getariako Udalak ez zuen inolako zigilurik. Probintziaren agindu bati
jarraituz, zigilua egiteko beharra ikusi eta horrela erabakitzen da:

“…Careciendo
esta corporación del sello en cuestión, acordó que inmediatamente se
mande construir uno con las armas de la Villa…”

Aipamen
honen aitzakian, artxiboko paperak astintzen ibili gara zigiluen bila.
Egindako bilaketan 6 zigilu desberdin aurkitu ditugu 1873tik 2015era.
Modu batera edo bestera, denak dute Getariako sinboloa den balearen
irudia. Zigilu desberdinak begiratzen baditugu, ordea,momentuko modari
jarraituz edo, estetikoki nola aldatu diren ikus daiteke. Gainera, urte
batzuetan zigilu desberdinak batera existitu zirela ikusi dugu.

1873.
urteko dokumentu batean aurkitu dugu lehen zigilua, zaharrena hau dela
esan daiteke (1. zenbakia). Bertan, balea edo balearen errepresentazioa
izan nahi duen animalia bat agertzen da gaztelu edo dorre baten azpian.
Inguruan “Alcaldía de Guetaria” testua irakurri daiteke. Modu honetan,
Getarian bale arrantzak izan zuen garrantzia islatzen da gotortutako
hiribildu bat izan zela adierazten den bitartean. Zigilu hau da
guztietan berezi eta desberdinena. Aurrerantzean ez zaio hiribildu
gotortuari erreferentziarik egingo eta zigilu desberdinetako
protagonista nagusi eta bakarra balea izango da. Zigilu honekin batera
bada beste bat (2. zenbakia). Lehen aldiz 1886. urtean agertzen da eta
bestearekin alderatzen badugu, desberdintasun nabariak ikus daitezke.
1873ko zigiluan gaztelua eta balea genituen protagonista; oraingoan
berriz balea izango da protagonista bakarra, “Alcaldía de la Villa de
Guetaria” testua lagun duela. Aurrerantzean agertuko diren zigilu
berrien aitzindaria da, gailenduko den sinboloaren sustatzailea: bale
handi bat, itsasoaren gainean arpoia bizkarrean duela.

XIX.
mendearen bukaeran beste zigilu berri bat egin zen (3. zenbakia), guk
1897an aurkitu dugu lehen aldiz. Arpoia bizkarrean sartua duen balea
agertzen da buztan aldeko ikuspuntu batetik begiratuta eta “Alcaldía de
la N. y L. Villa de Guetaria” testuaz inguratuta. Zigilu honek, aurreko
bi zigiluak ordezkatu zituen. Denbora gutxi iraun zuen ordea. Izan ere,
XX. mendearen hasieran beste aldaketa bat egin zen (4. zenbakia). 1909an
topa dugu lehen aldiz eta mende erdiraldera arte erabili zen. Zigilu
berri honetan itsas munstro moduan irudikatutako hortz zorrotzak dituen
bale bat agertzen da “Alcaldía de la N. L. e Invicta Villa de Guetaria”
testuaz inguratuta. Ziligu honek bigarren fase bat izan zuela ere ikusi
dugu (5. zenbakia), balearen munstro itxura mantenduz baina irudia apur
bat sinplifikatuz. Honen ondorengo zigilua (6.zenbakia) gaur egun
erabiltzen den zigiluaren (7. zenbakia) aurrekaria dela esan daiteke.
XX. mendearen erdialdera hasi zen erabiltzen eta bertan ikus dezakegun
irudia aurrekoak baino sinpleagoa eta estilizatuagoa da. Balea itsas
olatu garbi batzuen gainean agertzen da, arpoia bizkarrean duela eta
“Ayuntamiento de la N.L. e Invicta Villa de Guetaria-Alcalde” testuaz
inguratuta.

Oihana Artetxe