Herri
galdeketak eta argiteria elektrikoa. Arrazoi batengatik edo
besteagatik, argi dago Euskal Herrian oso presente dauden bi gai direla,
bestela, saia dadila edozein egungo errealitatea bi hauek gabe
imajinatzen. Baina, gure helburua ez da baten edo bestearen pisua neurtu
edo baloratzea, baizik eta Getariako bien arteko lotura historikoa
zuenganatzea.

Alde
batetik, gai eta eskala ezberdinetako herri galdeketek azken urteetan
izan duten pisua ezin da zalantzan jarri, hauen artean entzutetsuenak,
Gure Esku Dago dinamikaren bitartez eginiko eskualde mailakoak izan
direla esan daitekeelarik. Bestetik, argindarrari dagokionez, pertsona
ororen egunerokotasuna baldintzatzen duen fenomenoa dela ukaezina da,
uneoro erabiltzen ditugun gailu guztiek korronte elektrikoaren bitartez
funtzionatzen baitute. Argindarrik gabe geldituko bagina munduaren
amaieraren pareko zerbait izango litzateke, esaterako, etxetresnak
erabili ahal izateko oinarrizko baliabiderik gabe geldituko ginateke
eta.

Getarian
1896. urtera arte ez zen argindarra herrian aplikatu eta zabaltzeko
imintziorik egin, baina aipatutako urtetik aurrera, inguruko herriak
adibide modura hartuz, Udal Batzordeak hiribilduan argiteria elektrikoa
jartzeko erabakia hartu zuen. 1896. urtean Udalak eginiko herri
galdeketa batek markatu zuen ezagutzen ditugun argindar elektrikoz
betetako etxeak egituratzen joateko lehen pausoa.

Udal
artxiboko dokumentazioak erakusten digunaren arabera, 1896 irailaren
27an, Udal Batzordearen aginduz aguazila bidali zen argindar elektrikoa
etxe partikularretan sartzeko herri galdeketa egitera: “para que en
nombre de la Corporación explorase la voluntad del vecindario acerca de
las luces que se proponen tomar de luz eléctrica”. Dirudienez,
aguazilaren galdeketak ez zuen arrakasta handiegirik izan, 60 inguru
iritzi besterik ez baitzituen jaso garai honetan 1351 biztanle zituen
herri batean. Honen aurrean, Udalak hartu zuen gaiaren inguruan erabaki
bat hartzeko ardura. Horretarako, komisio bat eratzeko erabakia hartu
zuten urriaren 10ean, komisio honen ardura bihurtuz argindar elektrikoa
etxe partikularretan sartzeko nondik norakoak. Udal aktetan aipatzen da
Udalarentzat oso garrantzitsua zela argindar elektrikoaren afera,
betiere, herriaren garapenean oinarrituta. Mende bat igarota,
komisioaren parte izan zirenak hemen egongo balira, Getaria goitik
behera aldatzearen eragileak izan zirela konturatuko lirateke.

Xabier Etxeberria Lasa