Orain dela urte bete argitaratu genuen berrietako batean esan genuenez, blog honen helburuetako bat artxiboan egiten dugun lana plazaratzea da. Horretarako, Villabonan ekimen desberdinak jarri genituen martxan, beti ere, gordetzen dugun dokumentazioaren kontserbazioa bermatzeko helburua jarraituz. Oraingo honetan beraz, ekimen horien erantzunak adierazi nahi ditugu.

Orduan esan genuen bezala, artxibo gelak baldintza egoki batzuk izan behar ditu, beste batzuen artean, hezetasun eta tenperatura maila kontrolatuak izurriteak saihesteko. Nahiz eta gure kasuan bi faktore horien neurriak egokiak izan, kaja batzuetan onddoen arrastoak topatu genituen eta are gehiago, dokumentu batzuetan pipienak ere bai. Arazo honi aurre egiteko, enpresa aditu bati deitu zitzaion garbiketa sakon bat egiteko gela osoan. Fase hori bukatzean, lanpara intsektokutatzaile bat instalatu da eta horrela egoera konpontzea eta kontrolatzea lortu da.

Hortaz gain, beste bigarren ekimen bat ere jarri genuen martxan, dokumentuen zaharberritzearena alegia. Aurrekoan esan bezala, gordetzen ditugun bi dokumentu historikoren egoera oso txarra zen. Horietako bat XIX. mendeko planoek osatzen dute (sig. 1092-01), udaletxearen planoek esate baterako. Hauek urte askotan zehar tolestuta gordeta egoteagatik erditik puskatuta zeuden. Bigarren dokumentuari dagokionez, XVI. mendeko testuak ditu, Villabona eta Amasaren arteko liskarrei buruzkoak beste batzuen artean (sig. 117). Kasu honetan, dokumentuaren beraren ezaugarriak izan dira kaltearen jatorri. Izan ere, testu batzuk idazteko erabili zen tinta ferrogalikoak papera jan duela esan daiteke; eta bestalde, dokumentuei balioa emateko, mozketa batzuk egiten ziren orriaren erdialdean. Gauzak horrela eta denbora pasa ahala, orrietan gertatutako kalteak handiak izan dira. Egoera honen aurrean, bi dokumentu hauek zaharberritzeko erabakia hartu zuen Udalak eta profesional bati enkargatu zitzaion lan hori. Gaur, bi dokumentuak bueltatu dira artxibora eta hemen erakusten dizuegu nola gelditu diren.

Azkenik, 2018 urtean aurrera eramandako azken proiektua XVI eta XVII. mendeetako dokumentu historikoen digitalizazioa izan da. Kontserbazioa bermatzeko helburuarekin jarraituz, zaharberritu diren bi dokumentu horiekin batera, beste hiru gehiago digitalizatu dira. Honek, aipatutako helburua lortzeaz gain, dokumentuak edonork edonondik modu erosoan kontsultatzea ahalbideratuko du. Nahiz eta momentuz kontsultagarri ez dauden, etorkizunean gure artxiboaren web orrian bilatu ahal izango dira.

Amaia Mendizabal