Azken 10 urteetan 702 emakume dira beren bikoteen edo bikoteoihen eskuetan hildakoak. Bat bakarra izanda ere zenbakia altuegia litzateke. Gaur nazioarteko zerbait “ospatzen” da gertakizun horren inguruan. Zergatik urtean behin bakarrik egiten da hainbeste zarata? zergatik ez da urte osoan zehar gehiago esaten? Genero-indarkeriaren aurkako borroka negozio bihurtuko balitz, bestelakoa izango litzateke, ziur.

Hemendik, emakume guzti horiei guru omenalditxoa egin nahi diegu. Eta guk dakigun era bakarra erabiliko dugu. Dokumentu “zaharrak” erakutsiaz, antzinako gertakizun ahaztuak berpiztuaz eta zigorrik gabeko gizon hiltzailearen arimaren aurkako pentsamenduak elikatuaz.

Beraz, badakizue gure gaurko kontakizun hau nola amaituko den. Gaizki, oso gaizki, ezin okerrago. Josefa Olaskoaga da gure protagonista. Jose Iribarrekin ezkondu behar zen. 1721 urteko arratsalde batean, etxean bazkaldu ondoren, Aiako Endaia baserrirako bidea hartu zuen bere ahizparekin. Erdibidean, lasai egoteko eta berak bakarrik egingo zuela gainontzeko zatia, egin beharrekoak amaitzean itzuliko zela eta berandutuz gero biharamunean joango zela etxera.

Baina Agedak bere ahizpari buruz jaso zuen hurrengo berria “… en el puesto llamado Larreguicoerreca… en una carvonera antigua que se halla quasi pegante al riachuelo…estaba tendida en el suelo y muerta una mujer no conocida tapada y cubierta de cintura havajo con una camisa de lienzo blanco bien tratada y descubierta de pechos con unas mangas del mismo lienzo blanco, que asi mismo tenia puestas sin mas bertuaxe ni otra cosa alguna…“. Zirujauak esandakoaren arabera:”...reconocido el cadaver de la muxer…alla en el una estocada que al pareser emepezo por la boca y siguio por la garganta asta la parte yzquierda del cuello echa con un arma punzante y otra herida sobre el hueso parietal a la parte ezquierda segun de muestra echa con la misma arma, y dos contusiones sobre el hueso coronal echas segun vestixios con instrumento contundente...”.

Jose Iribar hurrengo egunean desagertu zen eta epaileak bere aurkako epaian eman zuen arren honela amaitzen da esku artean dugun bere idatzia: “…debo mandar que en qualquiera parte donde pueda ser havido sea preso y reducido a la caarcel publica de esta villa y dentro de ella sea puesto a question y tormento y en el se le hagan las preguntas que subministraren los autos en razo a si el fue el perpetrador del homicidio de la dicha Josefa de Olascoaga y del robo de sus vestidos…“

Amagoia Piá