Egia da artxibo batean gordetzen den dokumentazioaren gehiengoa idatzizko testuen dokumentuak direla, papera izanik hauen euskarri. Ez da hau ordea, gordetzen den dokumentu mota bakarra, planoak, argazkiak, e.a. ere badaude artxiboetako apaletan. Villabonaren kasuan, argazki bilduma oso urria da. Behin baino gehiagotan aipatu izan dugun sutearen ondorioz, XIX. mendeko gerran suertatutakoa, dokumentazio baliagarri asko galdu zen, argazkiak tartean.

Hala ere, baditugu argazki polit eta interesgarriak. Alde batetik, argazki zahar sorta bat dugu, non herriaren aireko irudiak ikus ditzakegun. Hauen artean XIX. mende amaierako bat dugu non Subijana eta Salvadora papertegiaren zonaldea ikusten dugun, Fraisoro atzealdean dutelarik, ibaiaren beste aldean. Ez da hori ordea, argazki honen deigarriena. Berezitasun nabarmenena Villabonako eliza falta dela da, hau da, eliza eraiki aurreko argazki bat da eta garai honetakoak, oso gutxi ditugu. Datu horrek hurbiltzen gaitu argazkiaren datara. Badakigu eliza 1907 urtean eraiki zela, beraz, argazki hau XIX. mende amaierakoa edo XX. mende hasierakoa izango da.

Aireko argazki hauetaz gain, badugu fotolito bilduma txiki bat (sig. 217). Fotolito bat bai argazki eta baita testuen inpresioaren prozesuaren zati bat izango da. Fotolitoetan inprimatu nahi denaren irudia dago marraztuta euskarri transparente baten gainean, lehengoko klixe edo negatiboen antzera. Gure kasuan, euskarri transparenteak edukitzeaz gain, metalezkoak eta beste material batzuetakoak ere baditugu. Udalerriaren armarriarena esate baterako, metalezkoa da eta 4 fotolito ditu, bakoitza kolore batekoa: gorria, urdina, horia eta beltza. Bildumatxo honetan, armarriaz gain, 1965 eta 1975 urteetako festetako kartelen fotolitoak ere aurki ditzakegu, eta baita, festetan elkarte desberdinetan banderadun bezala parte hartu zuten neskenak ere.

Baditugu beraz, nahiz eta gutxi izan, argazki berezi eta interesgarriak Villabonako artxiboan. Gainera, orain jaso berri dugun argazki sorta baten doaintzari esker, bilduma hau aberastu egingo da. Hontaz, baina, beste batean hitz egingo dugu.

Amaia Mendizabal