Getaria beti izan da Euskal Herrian eman diren gudetan kokaleku estrategikoa, hori dela eta, historian zehar gerra ezberdinen ondoriozko txikizioak jasan behar izan ditu. Estrategikoki izandako garrantzi hau izango da harresiz inguratuta egotearen arrazoi nagusia. Egun, herritik bueltatxo bat emanez gero, azkar batean antzeman daitezke antzina harresitutako zonaldeen arrastoak.

Arrasto hauetako baten inguruko aipamena egingo da ondorengo lerroetan. Getariar askok ongi jakingo duten moduan, Katrapona beko atea herrirako sarrera atea izan zen urte askoan zehar eta orain atea bera itxita egon arren oraindik honen aztarnak ikusgai daude. Baina ez da atea lerro hauetan aztergai dagoena, ate honen kanpoaldean kokatzen zen zubia baizik, garai batean bertan zegoen zubi altxagarria deusestatzeko erabakiaren nondik norakoak zehatzagoak izanda.

Lehen esan bezala, guden ondoriozko txikizioak ugariak izan dira Getarian. Hauetan azkena Gerra Karlistetan izan zela esan daiteke, behin setiatuta su eman baitzitzaion herriari, eraikin gutxi batzuk zutik geratu zirelarik. Ezin aipatu gabe utzi erretako eraikin guztiekin batera artxiboa ere deuseztatu zela, informazio galera izugarria suposatu zuena.

Artxiboa erre ondorengo informazioa kontserbatzen denez, badakigu Katrapona beko zubi altxagarria kentzeko erabakia 1845. urtean etorri zela. Etorri zela diogu, erabakia ez baitzuen herriak hartu. 1845eko azaroaren 15eko udal aktak dioenaren arabera, Gipuzkoako Probintziako Komandante Jeneralaren aginduz: “ Que ese rellene la pequeña zanja (…) retirandose el puente levadizo que hoy cubre dicha zanja sustituiendolo con puerta nueva adecuada que tenga su rastrillo (…) siendo de cuenta de la villa el importe de las obras”. Agindua kanpotik baina gastua barrutik. Argia da orain dela mende eta erdi, gaur egun gertatzen den moduan, askoz ere errazagoa zela agindua ematea ordaintzea baino.

Xabier Etxeberria

Irudiaren iturria: https://www.castillosnet.org/espana/album.php?ref=SS-CAS-051-KAT&seo=Puerta%20de%20Katrapona