Bloga
Moore, Jason W.Capitalism in the web of life: ecology an the accumulation of capitalVerso, 2015 El capitalismo en la trama de la vida: ecología y acumulación de capitalTraficantes de sueños, 2020 Le capitalisme dans la toile de la vie : écologie et accumulation du capitalLes editions de la asymetrie, 2020 Egokia eta argigarria dugu izenburua.…
Artxiboak
Penizilina sortu arte, sifilia izurritea zela esatea zuzena da. Ordura arte, gaixotasun benereoak sendatzeko moduak ez ziren batere xamurrak. Uxueko artxiboan jarraian erantsiko dugun sendabidea topatu dugu. Honetan hasi aurretik aitortza egiteko gomendioa egiten du. Kontuak atera. Agirian deskribatzen duten teknika fumigazioarena da; alegia, gaixoa ke edo lurrin berezi batean sarri blaitzea. Kea sortzen duen…
Artxiboak
Artxibo “berri” batean lanean hastean, dokumenturik zaharrena zein den bilatzea da edozein artxibozainek egiten duen lehen lana. Bigarrena, ostera, zein den planorik zaharrena. Gu ez gaude salbuetsita. Horrela, Igantziko Udal Artxibora lanera sartu ginenean hartu genituen lehen bi lanak horiexek izan ziren, jakina. Idatzizko dokumenturik zaharrenaren berri eman genuen blog honetan, zaharra ez ezik harrigarria…
Bloga
ROSA, Isaac Tiza roja Seix Barral, 2020 MILLS, Magnus [The restraints of beast (1998)] El encierro de las bestias El Aleph, 2002 [All quiet on the Orient Express (1999)] Sur le depart 10/18, 2002; Cambourakis, 2013 Sin novedad en el Orient Express Random house, 2000 J. Mortimerren eta batez ere J. Coeren lanetan, mendebaldeko Europaren…
Artxiboak
2020 ilun honetan Ereitenek lanean darrai, aspaldiko lagunei berriak batuz. Azken horietako bat Igantziko Udala dugu. Hango artxiboa antolatzeko helburuari ekin zaio eta beti bezala, lan horrek uzta berezia biltzeko aukera ematen du. Igantziko Udal Artxiboan topaturiko dokumentu batek piztu du oraingoan gure arreta. Idazkera oso txukuna du eta latinez idatzia dago. 1599. urtekoa da.…
Bloga
Farmazia Beltzaren argitalpen berria. IGERI EDO ITO. Itsas nobela bat. Koldo Almandoz Itsas nobela bat, baina bere baitan itsas nobela guztiak biltzen ditu. Denbora eta espazio zehatz batean gertatu arren, garai ezberdinetan eta itsaso guztietan gertatzen den nobela bat. Hasierarik ez duen nobela amaitezina. Hitz guztiak eta bat ere ez erabiltzen dituen nobela. Hizkuntza guztietan…
Artxiboak
Apustuzaleak garela eta edozerrengatik desafioak egiten ditugula… hori aspaldi entzuna dugu. Edozerrengatik egiten direla apustuak, diru gutxi jokatuta, asko, baserriak! apustu arruntak, serioak, xelebreak… Oraingoan arrazoia eman beste aukerarik ez dugu. Tira, garai batean behintzat bai. Noski gaurkoan xelebre horietako bati buruz hitz egingo dugu. Istorio hau jatorriz Baionako Apezpikutzakoa den Joan Goyac, “el Gascón…
Artxiboak
Liburutegiak
Bienvenu, Ugo Préférence système. Denoel, 2019. Preferencias del sistema. Ponent mon, 2020. Behar bada autoreak zientzia-fantastikoa egin duela uste du. Gu, berriz, liburua genero errealistan sartzekotan gaude. Errealismo gordinean, “magiko” hitzarekin lagundu gabe. Izan ere, Bienvenuk girotzen duena ez zaigu egin pasa berri dugun itxialdia baino arrotzagoa. Are, tebeoak irakurtzeaz gain, Historia, Ondarea, Artxiboak, Memoria,…
Artxiboak
Eburniko kattana
Nahiz eta Wikipedian dugun berria luzea izan, Vendettaren abesti bat eta Fernando Morilloren ‘Maddi eta euskal piratak’ dira, omen Jean Lafittek gurean utzitako arrasto bakarrak. Cahet-en ‘Barataria’ liburua ere horretan sartu dezakegu, izan duen eraginagatik. Zinema eta literatura angloan, berriz, bere marka oso handia da, eta Louisianan bere arrastoa segitzea ere ez da batere zaila.…
Artxiboak
Eburniko kattana
Will Smithi, ala bere lagunen bati, Alexander Dumas beltza zela entzun genion. Ez genion sinetsi. Gero, Tom Reissen The black count irakurri genuen. Haitiko iraultzaile abolizionistek Napoleonen armada garaitu zutela ere nekez sinistuko duzue; agian Alejo Carpentierren El reino de este mundo edo El siglo de las luces irakurtzen pasako zaizue. Pasako ez dena da,…
Artxiboak
Eburniko kattana
Caracasko Errege Konpainia Gipuzkoarra probintziak historian zehar eman duen erakunde gorenetakoa izan da. Elkargo komertzial klasikoak baino beranduago osatzen bada ere, urte askoz etekin ekonomiko asko sortu zuen bere inbertsoreentzat. Sortzaileen artean, Gipuzkoako eta Nafarroa atlantikoaren ohiko abizen patrizioak topatuko ditugu. Hauek, epaitegian zigortutako presoak eskifaia osatzeko aprobetxatzen saiatu ziren, gastua murrizteko eta gizartea disziplinatzeko.…
Artxiboak
Eburniko kattana
Pasaian eman diren gertakizun harrigarrien artean Lafayetten bidaia dugu. Villaviciosa jauregian plaka bat eta han eta hemen errepikatzen den grabatu moduko bat. Bi lekukotasun horiek gogoan hartzen dute… zer demontre da gogoan hartzen dutena? Izan ere, zein zen Lafayette? Zer egiten zuen Pasaian? Berak ikusi zuenetako zer dago gaur zutik paisaian? Nora zihoan? Benetan adierazgarria…
Artxiboak
Eburniko kattana
Blas de Lezori buruz idatzi diren hiperbole guztiak bere neurrira ekartzeko, Gracia Rivasen (Itsas memoria) eta Olaranen (Lezo eta batez ere Historia de Blas de Lezo) irakurtzea komenigarria da. Fikzioan oinarritu baita, hein handi batean, Lezoren gaineko istorioa. Horrek ere zer pentsa eman beharko lioke etorkizunerako ereduak iraganean bilatzen dituenari. Lezo familia, bai eta Pasaiako…
Artxiboak
Eburniko kattana
Euskal eragile kultural eta politikoen artean Abadiak zuen posizioren berri Baionako mediatekaren Bilketak ematen digu, Divousini buruzko alean. Anekdota hutsa baino gehiago da hau, bistan denez. Davant (esaterako hemen) eta Urkizu ditugu haren gainean ikertu dutenak. Eta Txomin Heguik haren bizitza antzerkira eraman zuen 2018an. Urrunegi dago jada Eusko Ikaskuntzan antolatu eta Abadia jauna ardatz…
Artxiboak
Eburniko kattana
Metxaren hiztegia baino lehen ere, erromintxelak bazuen tarte bat Pasaia eta Txingudi artean. Baina buhameen presentzia inon nabaria izatekotan euskaldun egiten gaituen jai berezi batzuetan da. Horrela erakutsi zigun Nicole Lougarotek 2009. urtean, Gatuzain argitaletxearen Bohèmiens liburuan. David Martinen El pueblo gitano en Euskal Herria delako lanak ederki osatzen du hori. (Txalaparta, 2018) Nicole Laugaroti…
Artxiboak
Eburniko kattana
Pasaiako portzelana fabrika badia osoko lehen industrializazioaren beste zantzu bat da. Portuaren izaera industriala gorpuzten hasi zen. Badiak gune naturala izateari utzi eta guztiz terraformatuko zen aurrerantzean. Portzelanakoa ez ezik, beste lantegi batzuk ere paratuko dira eskualdean. Mendeetako nazioarteko itsas-merkataritzak horren alde egingo zuela pentsatzen dugu. Izan ere, gora-behera asko tartean, portua ezaguna da Europan…
Artxiboak
Eburniko kattana
Orain dela 25 bat urte, Gipuzkoako komunikabideak historiatzeak berrikuntza handia ekarri zion gure Historiari. (Elena Barrenaren zuzendaritza pean: Gipuzkoako Komunikabideen Historia. 4. alea. Gipuzkoako Aldundia.) Lurraldearen osaketa espazioaren erabilera eta eraldaketarekin lotzen zuen. Espazioa erabiltzen eta eraldatzen zuena komunitate politikoa zen. Komunitate hori ere ez zegoen aurretik emana; aldakorra da. Haren garapenak Aldundiaren gobernura eramango…
Artxiboak
Eburniko kattana
1766ko ondorengo belaunaldian ez zen matxinadarik egon. Iraultza frantsesaren eztandak sortu gerrak liberalismoa areagotu zuen, ondazilegien pribatizazioa, gizarte loturak puskatzea,… ekonomikoki bideragarriak ziren baserriek eutsi zioten. Eskulanak egiten zituztenek ez. Sasoiko langileen zein langile aurre industrialen irtenbideetako bat lapurtzea izan zen. Ohitura ez zen, noski, mendearen amaieran jaio. Ohiko irtenbidea izan zen. Ta euskaldunak ez…
Artxiboak
Eburniko kattana
Ebuniko kattanaren lehen zatia Bergaran gertatzea ez da kasualitate hutsa, kausalitatea baizik. Ez da, noski, bakarra izango, baina Euskal Herriko Historia azaltzeko toki bikaina da. Partaitti / Aritzeta / Bergara Bergarako Antso / Gebaratarrak Ahaide Nagusiak Oñatiko Gebaratarrak Oxirondon Inperioa Olaso XVIII. mendeko matxinadak Potosí Argien garaia Liberalismoaren azpiegiturak (errege bidea / AHT) Seminaraxioa, Wolframa…
Artxiboak
Eburniko kattana
Lehen input-a: Bergarak ere matxinoen araudia onartu zuen. Bigarren input-a: Bergarak indarrez garaitu zituen matxinoak. Biak batera egin zituen, egun berean. Nola zeinke? Bergarak Gipuzkoako matxinoen armada indarrez garaitu zuela iragarri zuen hainbat agiritan. “Relación del modo con que se disipó por los vecinos de la villa de Bergara… la sedición de los de Elgoybar…