Ez da arraroa izaten artxibo batean dokumentazioa kasualitatez topatzea. Nik beti pentsatu dut artxiboek altxorrak izkutatzen dituztela. Eta batzuetan zoriak historia berri baten bat eskaintzen digu ondarea eta oroimena aberastuaz. Oraingo honetan agerturiko altxorra Amasako Eskola berria eta maisuaren etxearen proiektuak dira. Herriko eskolen historia ikertzeko aukera ematen digute. Eta era berean, helduei gogorarazi eta…

San Telmo Kofradiako liburuetan mota desberdinetako dokumentuak aurki daitezke. Horien artean, Zumaiako marinelen inguruko informazioa eskaintzen duten zerrendak daude. Gaurko gaiarekin jarraitu baino lehen ordea, gogorarazi beharrekoa da kofradia honen liburu zaharrenak galdu egin zirela eta 1787an liburu berria osatu behar izan zela. Horretarako aurreko liburuetan jasotzen zena errekuperatzeko eta gogoratzeko saiakera egin zuten San…

Pasaian eman diren gertakizun harrigarrien artean Lafayetteren bidaia dugu. Villaviciosa jauregian plaka bat eta han eta hemen errepikatzen den grabatu moduko bat. Bi lekukotasun horiek gogoan hartzen dute… zer demontre da gogoan hartzen dutena? Izan ere, zein zen Lafayette? Zer egiten zuen Pasaian? Nora zihoan? Benetan adierazgarria da hori gure herriarentzat? Alabaina, Lafayette izena ezaguna…

Aurten Bigarren Errepublikaren ezarpenaren 85. urteurrena ospatzen da. Apirilaren 12an egindako hauteskundeek Alfontso XIII. erregea boteretik kentzea lortu zuten, monarkiarik gabeko estatua defendatzen zuen alderdiak irabazi baitzuen. Bigarren Errepublika 1931ko apirilaren 14ean aldarrikatu zen, baina ezaguna da Eibarren aurreko egunean altxatu zutela hiru koloretako bandera. Eta Zumaian? Noiz eta nola izan zen Errepublikaren aldarria? Udal-aktak…

Lehenengo Karlistaldiak Getariako egunerokotasuna eten zuen. Herriko ohiko dinamika geldiarazi zuen, dinamika berri batzuei bidea zabalduz. Gerrak aldaketak ekarri zituen; batzuetan aurreko bizimoduarekin eta ohiturekin erlazionatuak zeudenak. Gerra osteko urteetan egindako zenbait aldaketek, ordea, ez zuten harrera ona izan biztanleen artean. Aldaketa txiki batek izan dezakeen eragin handiaren adibide bat izango dugu gaurkoan hizpide. Getarian…

Gaurkoan ariketa txiki bat egingo dugu. Pentsatu dezagun argazki batean. Izan dadila atzerritik datorren dozenaka pertsona azaltzen den argazkia. Oraingoan, guzti horien artean mutiko bat irudikatuko dugu. 20 urte ditu, ile beltzarana, begi argiak, biboterik ez eta bizar gutxikoa, altuera eta gorputz arrunta, ez altua ezta baxua ere,… Dagoeneko ziur naiz zuen buruetan Siriatik datozen…

Negua iritsi dela ematen du. Aurtengoan kostatu zaio, baina azkenean iritsi dira euria, haizea eta hotza. Barru giro egiten du. Liburu bat dugula sofan edo butakan eseritzeko plana egokia izaten da horrelakoetan. Getariak badu liburu interesgarriz beteriko liburutegia. Etxean gustuko ezer topatzen ez duenak, bertara gerturatu eta izenburuen artean kuxkuxean ibiltzeko aukera paregabea du. Guk…

1941eko otsailaren 15ean eta 16an haizete handia egon zen Iberiar Penintsulan. Dirudienez, Ozeano Atlantikoan sortutako borraska bat penintsulan sartu eta ziklogenesi lehergarriaren bidez asko sakondu zen denbora gutxian. Otsailaren 15ean behe presio gunea Galizia mendebaldean kokatu zen. Honek, arratsaldean hasi zen haizete handia ekarri zuen Euskal Herriko kostaldera. Datu metereologikoek adierazten dutenez, haize boladarik indartsuena…

Jaio berria atarian abandonatuta. Horra hor 2016. urtean azaldatzen gaituen gertakizuna. Nahiz eta orain dela 250 urte gertatu. Nahiz eta Europako bideetan gerratik ihesean 10.000 haur galdu direla entzun eta ahaztu dugun. Jaio berria atarian. Euskal Herrian ez ezik, gertakizun arrunta aitzinako gizartean. XVIII. mendearen erdialdean umezurtzak ugaritu ziren gure kaleetan. Une delikatua zen hura.…

1962 urteko martxoan Sabino Jauregi Legarrak jarduera baimen bat eskatu zuen Asteasuko Udalean. Kale Berria 7 zenbakian eraikitzen ari zen etxearen beheko solairuan taberna edo ardandegi (bodegón) bat irekitzeko asmoa aurkeztu zuen “…para el despacho al público de bebidas al denominado chiquiteo…”. Idatzi hau aurkeztu eta 5 egunera bere jarduera eskaera aldatu zuen. Tabernaz gain,…

Itsasoak behin baino gehiagotan eraman izan ditu bere altzora itsasotik bizi diren familietako kideak. Ez du inolako gupidarik agertzen haserretzen denean. Onenean pertsona bakarra eramaten du eta okerrenean tripulazio osoak. Azken hau izan zen 1866ko urtarrilaren 9an Getariako herriak jasan zuen ezbeharra. 150 urte bete dira aurten, Donostiako badiatik gertu bisigu arrantzan ari ziren Getariako…

Hilabete honen 9. egunean ospatu zen Jose Maria Zubia “Aita Mari” zumaiarraren heriotzaren 150. urteurrena. Arazoetan aurkitzen ziren itsasontzi eta arrantzaleak salbatzeko egindako saiakerengatik egin zen Zumaian jaiotako arratzale eta patroia ezagun. Ez dago bere bizitzaren inguruko datu askorik eta dauden gutxietarikoak gizona heroi bihurtzen duten garaiko kronika ederrak dira. Jaiotzetik itsasoari estuki loturiko bizia…

“1511 urtekoa da artxiboko dokumenturik zaharrena” Suteen eraginez bereziki, historian zehar hainbat datu galdu arren, dokumentu ugari biltzen du Villabonako artxiboak. Amagoia Piá artxibozainak azaldu du haren berri. Iragan gogorra izan zuen Villabonako artxiboak. Kontaiguzu… Villabonako artxiboa bi aldiz erre zen eta uholdeek ere izan zuten eragin kaltegarririk beregan. Baina suteek nagusiki, haien ondorioz asko…

Gaurkoan Villabonako Udal Liburutegiari buruz arituko gara. Bai, Artxiboan baditugu liburutegiari buruzko kontuak ere. Askok jakingo dute gaur egun ezagutzen dugun liburutegia 1980 inguruan planteatu eta 1981 urtean sortutakoa dela. Baina, lehenago ere izan zen herrian beste liburutegi bat. Ikus ditzagun honen nondik norakoak. Udalak liburutegi bat sortzeko proposamena 1892 urtean aurkeztu zuen Udalbatzarrean. Aldizkari…

Gabon garaian murgilduta gauden honetan, ohikoa egiten da komunikabideetan eta kalean ongintzarekin loturiko iragarkiak ikustea. Urteko egun hauekin lotzen dugun kristau espiritua baliatu izaten dute zenbait erakundek behartsu eta gaixoen aldeko dirua eta laguntza biltzeko. Kristau espirituari baino, pertsonen humanitateari oihu egiten diete. Karitatea eta pertsonen arteko laguntza kultur eta erlijioen gainetik dagoen ezaugarria izan…

Urtea bukatzen ari da… 2015a agurtu eta 2016ari ongietorria emateko momentua hurbiltzen doa… Getariarrek Salbatore Deuna elizako erlojuari so egongo dira hilabeteko azken eguneko gaueko hamabiak noiz iritsiko zain, urteko azken hamabi kanpai-hotsak aditzeko irrikitan. Erlojuak denbora neurtzeko tramankuluak dira. Historian zehar gizakia elementu desberdinez baliatu izan da denbora neurtzeko edota momentuko ordua jakiteko. Lehen…

Tras esa apariencia frágil, extremadamente frágil, había una mujer fuerte, de carácter, y extremadamente sensible. Se alimentaba de filosofía, de música, de mirar ese paisaje rocoso frente a su casa, que le inspiraba. Pensaba en grande. Nunca dejó de crear, de explorar nuevos caminos en el arte conceptual. En los últimos años, sólo vídeos. Menos…

Argazkiak, dokumentuak, liburuak, CDak, diska gogorrak, web orriak eta abar, guztiek datuak gorde eta eskaintzen dituzte. Momentu berezi baten isla, eraikin baten planoa, udaletxeko aktak, frentean borrokatu zuen gudari batek bere maitaleari bidalitako eskutitza, Erdi Aroko eskuizkribuak, unibertsitateko notak, partitura bat, talde baten diskoa… lehenagokoak edo geroagokoak, formatu batean edo bestean, baina guztiak informazio iturri.…

Zumaiako Musika Eskolaren sorrerak lotura estua du Udal Bandaren sorrerarekin. Tarte honetan, aurreko urteko azaroan kaleratuta artikuluan, bandaren sorreraren inguruan idatzi genuen. Artxiboan aurkitutako 1885. urteko dokumentazioak Udal Bandaren eta Udal Orkestraren sorreraren berri eman zigun. Musika banda osatzeko, ordea, musika heziketa jasotako pertsonak behar ziren. Hau izan zen Musika Eskola sortzearen arrazoi nagusiena. Udal…

Zumaiak XX. mendearekin batera ezagutu zuen turismoaren hasiera. Bisitariak udako hilabeteak herrian igarotzera etortzen ziren eta, hauen egonaldia interesgarriagoa bihurtzeko asmoarekin udalak zenbait ekitaldi antolatzen zituen. Testuinguru honetan azaldu ziren lehen zine emanaldiak Zumaian. Jarduera honen berri ematen digun lehen dokumentua 1904koa da. Bertan, Cesar Marqués eta Manuel Ignacio Espinarrek San Pedro jaietan zinematografo bana…