Aurreneko artikuluan Uxueko artxiboko katalogo zaharrak ekarri genituen gogora.
Artean, aipatu gabeko bat utzi genuen, XX. mendearen hasierakoa, hain zuzen ere. Antzinako katalogoek aro modernoaren lekukotza nola, 1914ko katalogoak gizarte garaikidearen isla hala. Hau da: inbentario hauen artean 300 bat urte dago; aldaketak ez dira soilik agiri-kopuruaren aldetik ematen, agirien izaeraren arabera baizik.
Alor historikoari erreparatuz gero, XVII. gizaldian udal artxiboan gordetzen ziren agiri asko, ikusgarrienak, desagertu direla ematen du. 1400etik aurrera agiriak daudela jaso arren, nafar errege-erreginek XV. mendean sinatu agiri bakarra gordetzen zela ematen du, Leonor printzesa eta Frantzisko Febus dira agertzen diren bakarrak.
Aitzitik, XIX. mendeko agiri franko aipatzen dira, batez ere kontuak nahiz udal ondasunen kudeaketen ingurukoak: belarrak, mendiak... Beraz, ondazilegiak, komunalak, bazuten oraindik pisua udal bizitzan. Desamortizazioa ere agertzen da han hemenka. Bai eta jada gure bizimoduarekin bat datozen beste eragile batzuk ere: udaltzainak, hezkuntza, osasuna. Uxueko udal ospitalea aipatzen da, besteak beste, bai eta gaixotasunei lotutako agiriak ere. Buzakao eta Algibe ikuztegiak ere agirietan ditugu.
Halere, gizarte garaikidea hobeto biltzen duen dokumentazioa katastro eta erroldak direla iruditzen zaigu. Jabetza nahiz ondare pribatuaren zein norbanakoaren gizartea jasotzen dute agiri horiek.
1915ean zehar udalak ekoiztu agiriak erantsi ziren gerora.
Inbentario zahar hauek, batzuek zein besteek, auzokoen bizitzaren eraldaketaren berri ematen digute, bai eta udalaren beraren garapenarena ere. Izan ere, artxiboaren funtzio nagusia memoria bermatzea da, eskubideak eta betebeharrak gauzatuko badira. Horretarako, baina, ez da aski paperak metatzea; hauek antolatuta eta eskura jarri behar dira. Gure aurrekoek ondo baino hobeto zekiten hori.
Irudiaren jatorria: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Uju%C3%A9.jpg/1920px-Uju%C3%A9.jpg
